Ik werd vanmorgen vroeg tijdens het kijken van gmnl getriggerd voor het schrijven van deze blog. Dit kwam vooral door het gesprek met Elco Brinkman. De presentator kondigde aan dat Bouwend Nederland een onderzoek had gedaan waaruit bleek dat als de hypotheekrenteaftrek werd afgeschaft de bouw zware klappen zou krijgen. Ik vermoed dat hier wel een kern van waarheid in zit. Maar een andere opmerking vond ik heel vreemd: „Als je inkomenspolitiek wilt bedrijven moet je dat doen via de inkomstenbelasting en niet via de hra”. Nu kan het aan mij liggen, maar volgens mij is de hra onderdeel van de inkomstenbelasting (aftrekpost die je van je inkomen mag afhalen) en wordt er op dit moment ook inkomenspolitiek mee bedreven (mensen met hoger inkomen kunnen meer aftrekken). Verder kwam er ter sprake dat wat hem betreft vooral de (sociale) huurmarkt hervormd wordt, zodat huurders de werkelijke prijs voor een woning gaan betalen. Tot zover de aanleiding.

Zoals Frank Kalshoven bij de vorige verkiezingen (2006) al beschreef in een serie columns (Hommeles op de huizenmarkt deel 1, deel 2, deel 3 en deel 4), is er veel mis op de woningmarkt. De conclusies heb ik voor het gemak maar even over genomen. De huizenprijzen zijn ongeveer 25% gestegen door de hypotheekrenteaftrek en de vraag op de huurmarkt is te groot (wachtlijsten). Dat eerste ontstaat doordat het aanbod van woningen in Nederland min of meer stabiel is. Het is niet mogelijk om als er meer geld is de productie substantieel te verhogen door de regulering van de overheid (ruimtelijke ordening) en simpelweg plaatsgebrek. Als er dus meer geld op de markt komt dan stijgen de prijzen. Dus er is een vraagoverschot gecreëerd door de hra.  Het tweede ontstaat door drie facetten: de maximum huurprijzen, huurtoeslag en woningbouwcorporaties. Een maximale huurprijs heeft alleen zin als deze lager is dan de marktprijs. Dus door deze maximale prijs is er meer vraag dan in een vrije markt. De huurtoeslag verergert dit alleen maar doordat mensen meer geld krijgen om te huren waardoor er meer vraag ontstaat. Door de maximale huurprijs moeten woningbouwcorporaties onder de kostprijs hun huizen verhuren, waardoor ze niet geneigd zijn om nieuwe woningen te bouwen. Het verlies stijgt namelijk met elke nieuwe woning.

Zoals bekend zal Nederland de komende jaren flink moeten bezuinigen om de begroting weer in balans te krijgen. Met de hra wordt op dit moment ongeveer 12 miljard per jaar van ons belastinggeld rechtstreeks richting de stijging van de huizenprijzen gestuurd. Als je als starter een huis wilt kopen in de randstad zit je al snel op 6x het bruto jaarinkomen waar volgens experts 4 à 5 keer veel veiliger is. Ook heeft Nederland de grootste hypotheekschuld per inwoner van heel Europa. De huidige economische crisis is ontstaan doordat mensen in de VS een grotere hypotheekschuld hadden dan ze konden betalen. Al met al denk ik dat het verstandiger is om (op termijn en met een lange overgangstijd) de hypotheekrenteaftrek af te schaffen.

Op de huurmarkt zijn er ook kosten te besparen. Te beginnen met de huurtoeslag. Ook is de huurmarkt een probleem voor starters door de lange wachttijden. Een oplossing voor dit probleem is het vrij geven van de huurprijzen. Er zit één groot nadeel aan het vrijgeven van de huurprijzen. Mensen met een laag inkomen die nu in een sociale huurwoning zitten kunnen de woning niet meer betalen. Dit kan opgelost worden door een verlaging van de belastingen voor de lagere belastingschijven.

Nu bepaald de overheid waar je moet wonen: verdien je weinig dan heb je een huurwoning nodig inclusief alle maatregelen daar, verdien je veel ben je het goedkoopst uit met een koopwoning. Het verlagen van de lagere belastingschijven kost weer geld natuurlijk. De grootste besparing kan dus behaald worden bij de uitvoering van de maatregelen. Dus alle ambtenaren die nu nodig zijn om de regels omtrent huurtoeslag, maximale huurprijzen en hra uit te voeren zouden niet meer nodig zijn als de regels eenvoudiger worden.

Als we nu kijken naar wat de verschillende partijen bepleiten voor de verkiezingen dan valt het op dat er veel kiezen om slechts één deel te veranderen. De VVD wil de huurmarkt liberaliseren en de hra handhaven. De SP wil de lage huren handhaven en hra verminderen. Het CDA wil scheefwonen (mensen met hoog inkomen in sociale huurwoning) aanpakken door een inkomensafhankelijke huurprijs in te voeren en de hra handhaven. De PvdA wil de maximale huurprijs handhaven en de hra beperken. De PVV wil zelfs de hra handhaven en de huurmarkt niet veranderen. Er zijn 2 partijen die de woningmarkt integraal willen aanpakken. D66 wil een inkomensafhankelijke huur en de hra afschaffen. En ook GroenLinks wil de hra afschaffen en een inkomensafhankelijke huurprijs.

Ik denk dat een integrale aanpak van de woningmarkt noodzakelijk is. Zelf ben ik geen groot voorstander van een inkomensafhankelijke huur omdat het moeilijk is in te voeren, maar een belastinghervorming is misschien nog onwaarschijnlijker.